1. BİLGİSAYARIN AÇILIŞINI SAĞLAYAN ELEMANLAR
1.1. Klavye
1.1.1. Klavye Nedir?
Üzerinde harf, rakam ve sembolleri içerentuşları bulunduran ve bunlara basıldığında ekranda görüntüleyerek, bilgisayara veri ve komut girişini .sağlayan birime “klavye (keyboard)” adıverilir. Klavye, bilgisayarla kullanıcıarasında iletişim kurmayısağlayan önemli bir aygıttır. Her ne kadar dokunmatik ekranlar ve sesli kumanda sistemleri yavaşyavaşbilgisayar dünyasına girmekteyse de
klavye vazgeçilmez bir donanımdı.
1.1.2. Klavyenin İç Yapısı ve Çalışma Prensibi
Klavye, üzerindeki tuşlar aracılığıile kullanıcının bilgisayara sinyaller göndermesini
sağlar. Klavyenin içerisinde, basit bir mikroişlemci ve tampon bellek bulunmaktadır. Bir tuşa
basıldığında, tuşun bağlıolduğu elektronik devre harekete geçerek hangi tuşa basıldığını
bilgisayara iletir. Bilgisayarda bu bilgiyi işler.
Klavye Çeşitleri
Klavyeleri tuşların sıralanışına göre 2’ye ayırabiliriz:
a) F klavye: Bilgisayarda F klavye kullanımıTürkçe doküman yazanlar için çok
uygundur diyebiliriz. Çünkü F klavyede harfler Türkçe yazım diline uygun olarak
sıralandırılmıştır. Türkçe bir kelimeyi oluşturan harflere parmakların daha kolay ulaşması
mantığıyla kullanılır. Daktiloya çok benzerdir. Bu nedenle daktiloyu 10 parmak kullanabilen
insanlar kolayca ve hızlışekilde F klavye kullanabilmektedirler
b) Q klavye: En çok kullanılan klavye modeli Q klavyedir. İngiliz diline göre
düzenlenmiştir. Bir bilgisayar alırken eğer seçiminizi özel olarak belirtmezseniz, gelen
klavye tipi genellikle Q klavye olur. Q klavye de kendi içerisinde İngilizce ve Türkçe olmak
üzere ikiye ayrılır
1.2. Fare
1.2.1. Fare Nedir?
Fare (mouse), klavyeden sonra bilgisayarda kullanılanen yaygın girdi aygıtıdır ve klavyeye nazaran daha basittir.Grafik arabirimi kullanılmaya başlandığından beri fare desteği programlar içine yerleştirilmeye başlanmıştır. Bilgisayar programlarının çoğu, özellikle Windows işletim sistemi altında çalışan programlar fareye gereksinimduymaktadırlar ve farelerin yaygınlaşmasıda Windows 95 işletim sistemi ile birlikte başlamıştır.
Fare Çeşitleri
Fareler bağlantı çeşitlerine göre 3’e ayrılırlar:
1. Seri soketli fareler
2. PS/2 soketli fareler
3. USB Soketli fareler
Kesintisiz Güç Kaynağı(UPS)
Kesintisiz Güç Kaynağı Nedir?
Kesintisiz güç kaynağı UPS adıyla bilinmektedir. UPS ifadesi, kesintisiz güç kaynağı
anlamına gelen “Uninterruptible Power Supply” kelimelerinin başharflerinin birleşmesinden
meydana gelmiştir.
2. BIOS
2.1. BIOS Nedir?
BIOS terimi; “Basic Input / Output System” (Temel Giriş/ ÇıkışSistemi)
kelimelerinin başharflerinin birleşmesiyle meydana gelmiştir. BIOS, bilgisayar ilk açıldığı
anda çalışmaya başlayan küçük bir yazılımdır. BIOS yazılımı, anakart üzerinde sabit olarak bulunan ROM (Read Only Memory - Sadece Okunabilir Bellek) adınıverdiğimiz bir chip (yonga) içindedir.
BIOS Ne İşe Yarar?
Bilgisayarıilk açtığımızda çalıştırılan ilk program BIOS’tur. İlk olarak bilgisayarın
donanımınıtarar ve test eder. Bu işlem Power On Self Test ( İlk açılışta kendini sınama)
veya POST olarak adlandırılır. Bu test sırasında BIOS, herhangi bir sorunla karşılaştığı
zaman bunu kullanıcıya yazılıveya sesli hata mesajıolarak bildirir. Daha sonra BIOS,
işletim sistemini yükler.
POST; güç kaynağının normal işlevlerini, anakartı, işlemciyi, giriş/çıkış
denetleyicilerini, belleği, klavyeyi ve video bileşenlerini kontrol eden birçok test çalıştırır.
Bilgisayar POST aşamasını tamamlarsa kısa tek bir bip ya da iki kısa bip sesi çıkarır
(BIOS üreticisine bağlı olarak ses sayısı değişebilir.).
POST Nasıl Çalışır?
1. Bilgisayarınızıaçtığınızda elektrik akımı CPU (Central Process Unit – Merkezi
İşlem Birimi) ünitesine gider ve orada bilgisayarın önceki kullanımından kalmışbilgileri
siler.
2. CPU (Mikroişlemci), elektrik akımıtarafından uyarıldığında ROM’da yer alan
BIOS yazılımını RAM (Random Access Memory - Rastgele Erişimli Bellek)’e yükleyerek
aktif hale getirir. BIOS programı; kendi içindeki kayıtlıbilgilerden, önce kendini ve POST
programınıkontrol eder, daha sonra System Bus (Bilgisayarın donanımlarınıbirbirine
bağlayan devreler)’a sinyal göndererek devrelerinin görevlerini yapıp yapmadığınıkontrol
eder.
3. POST testi, bundan sonra bilgisayarın ekran görünümünü kontrol eden video
sinyallerini ve ekran kartının hafızasınıtest eder. İşte bu andan itibaren ekranımız görüntü
vermeye başlar.
4. POST, çalışmasına devam eder ve RAM belleklerin gereği gibi vazife görüp
görmediğini belirlemek üzere bir dizi testler yapar. Bütün belleklere sırasıile bazıbilgiler
kaydederek daha sonra bu bilgileri okur ve yazılan ile okunanıkarşılaştırır. Bazı
bilgisayarlarda, bu aşamada ekranda hafıza kapasitesini gösteren rakamların sayıldığını
görebilirsiniz.
5. Daha sonra POST, bilgisayara bağlıklavyenin bağlantısınıve herhangi bir tuşunun
basılıp olup olmadığınıkontrol eder. Bu sırada varsa klavye üzerindeki kontrol ledleri yanıp
söner.
6. Floppy disk’e (disket sürücü) ve sabit disklere sinyal göndererek, hazır ve çalışır
durumda olup olmadıklarınıve tepkilerini belirler. Bu sırada floppy diskten ses gelir.
7. POST, yaptığıtestin sonuçlarınıCMOS (hangi ekipmanların bilgisayara bağlı
olduğunu belirleyen bilgilerin sabit olarak kayıtlıolduğu yonga) ile karşılaştırarak yeni bir
donanımın varlığınıaraştırır. Son işlem olarak ta CMOS daimi hafızasında kayda geçer.
8. Bundan sonra BIOS’ta belirtilen ayara göre BOOT (ilk açılma) işlemi
gerçekleştirilerek işletim sistemi çalıştırılır.
3. HATA MESAJLARI
Bilgisayar açıldığızaman, işletim sistemi başlatılmadan önce BIOS, POST (Power -On
Self - Test / Açılışta Kendini Sınama)'u yapar. POST güç kaynağının normal işlevlerini,
anakartı, işlemciyi, giriş/çıkışdenetleyicilerini, belleği, klavyeyi ve video bileşenlerini
kontrol eden birçok test çalıştırır.
POST, problem tespit ederse, ön yükleme sürecini yarıda keser ve görüntüsel olarak
ekrana hata mesajıverir ya da duyulabilir olarak bir seri bip sesi olarak hata verir.
Bilgisayar POST aşamasınıhatasız ve başarılıbir şekilde tamamlarsa bunu kullanıcıya
kısa bir “bip” ya da iki kısa “bip” sesi ile bildirir (BIOS üreticisine bağlıolarak ses sayısı
değişebilir.). Daha sonra bilgisayar, açılışa devam eder ve işletim sistemini yükler.
Sesli Hata Mesajları
Sesli Hata Mesajı Nedir?
Bilgisayar, POST esnasında ekranın açılışınıengelleyici bir hata ile karşılaşırsa, bu
hatanın ne olduğunu kullanıcıya bildirmek için çeşitli ses sinyalleri gönderir. Çeşitli sayıve
uzunlukta olan bu sinyallere “Sesli Hata Mesajları” denir. Burada dikkat edilmesi gereken
şey, ekranın açılamadığıhata durumlarında sesli hata mesajlarının devreye girmesidir.
Sesli hata mesajlarıkullanıcıya sistem hoparlöründen bip sesleri olarak verilmektedir.
Bilgisayarda ses kartıveya hoparlörün olup olmamasıbu sesli hata mesajlarının duyulmasını
engellemez.
Sesli Hata Mesajları Nelerdir?
a) Award BIOS Hata Sinyalleri:
1) 1 uzun, 2 kısa sinyal
2) Tekrarlayan sinyaller
3) 1 uzun, 3 kısa sinyal
4) Bilgisayar çalışırken yüksek frekanslı Sinyal
5) Tekrarlayan yüksek / alçak sinyal
b) AMI BIOS Hata Sinyalleri:
1) 1 kısa sinyal
2) 2 kısa sinyal
3) 3 kısa sinyal
4) 4 kısa sinyal
5) 5 kısa sinyal
6) 6 kısa sinyal
7) 7 kısa sinyal
8) 8 kısa sinyal
9) 9 kısa sinyal
10) 10 kısa sinyal
11) 11 kısa sinyal
12) 1 uzun, 2 kısa sinyal
13) 1 uzun, 3 kısa sinyal
14) 1 uzun, 8 kısa sinyal
15) 2 kısa sinyal
16) 1 uzun sinyal
Yazılı Hata Mesajı Nedir?
Yazılı hata mesajları, genel olarak açıklayıcı, birkaç kelimelik anlaşılabilir nitelikte ve
sesli hata mesajlarına göre daha az sıkıntıoluşturacak hata mesajlarıdır. Oluşan hata
bilgisayarın açılışına ve çalışmasına engel olacak bir durum teşkil etmiyor ise belirtilen bir
tuşile (genellikle F1 tuşu ile) açılışın devam etmesi sağlanır.
Bu mesajlar anakarta, BIOS’a, takılıolan donanıma, “chipset”e göre değişiklik
gösterebilirler. Burada belli başlıolan hata mesajlarıve tanımlarıgösterilecektir.
YazılıHata Mesajları Nelerdir?
1. BIOS ROM checksum error - System halted (BIOS ROM kontrol hatası-
Sistem durduruldu)
2. CMOS battery failed (CMOS pili hatası)
3. CMOS checksum error - Defaults loaded (CMOS kontrol hatası- Varsayılan
ayarlar yüklendi)
4. Floppy disk(s) fail (Disket sürücü hatası)
5. Keyboard error or no keyboard present (Klavye hatasıveya mevcut klavye
yok)
6. Memory test fail (Hafıza testi hatası)
7. Hard Disk(s) Fail (Sabit disk hatası)
8. Disk boot failure, insert system disk and press enter (Disk başlatma başarısız,
Sistem diskini yerleştirin ve “Enter” tuşuna basın)
9. Non system disk or disk error. Replace and press any key to continue (when
ready) (Sistem disketi değil veya disk bozuk. Yeniden yerleştir ve devam etmek için
(hazır olduğunda) herhangi bir tuşa bas.)
10. Primary/Secondary Master/Slave Failed (Hard disk tanıtım hatası)
11. Cache Memory bad, or not enabled cache (Önbellek hatalı veya aktif değil)
12. DMA Error (Direct Memory Access hatası)
13. Controller Failure, Harddisk Failure veya HDC Failure
